کلیدهای زبانه‌ای

کلید زبانه‌ای

در این مطلب از مبحث آموزش برق صنعتی می خواهیم شما را با کلید زبانه ای و انواع آن در حوزه برق صنعتی و قدرت آشنا کنیم. این کلید از اجزاء زیر تشکیل شده است :

اجزاء کلید زبانه ای

1- اهرم : باعث انتقال نیروی مکانیکی به کلید می شود.

2- صفحه زبانه‌دار : می تواند حول محور خود به وسیله اهرم، در جهت چپ یا راست، گردش نماید.

3- کنتاکت‌های متحرک : دارای دو پلاتین (از جنس نقره) می باشد که بر روی یک تکیه گاه سوار شده به طوری که صفحه زبانه دار باعث قطع و وصل مدار الکتریکی می شود.

4- کنتاکت‌های ثابت : هریک دارای یک پلاتین و پیچ اتصال می باشند و بر روی بدنه عایق کلید به صورت ثابت قرار گرفته اند.

5- فنر : نیروی مقاوم را بر تکیه گاه کنتاکت های متحرک اعمال می کند.

6- بدنه کلید : با گرداندن اهرم، صفحه زبانه دار تغییر وضعیت می دهد به طوری که اگر شیار آن در برابر تکیه گاه کنتاکت های متحرک قرار گیرد، با فشار فنر پشت تکیه گاه کنتاکت های متحرک، کنتاکت های ثابت را به هم وصل می کند که باعث وصل مدار می شود و اگر زبانه در برابر تکیه گاه کنتاکت های متحرک قرار گیرد، فنر فشرده شده و کنتاکت های ثابت را از یکدیگر جدا نموده و مدار را قطع می کند.

جدول انواع کلید زبانه‌ای با توجه به نوع کاربرد

ویژگی کلیدهای زبانه ای

در این کلید عمل قطع و وصل کنتاکت ها، بدون اصطکاک مکانیکی انجام می شود که در نتیجه پلاتین ها سائیده نخواهند شد که مزیت این کلید محسوب می شود که باعث طول عمر و مرغوبیت این کلید خواهد شد.

نکته : این کلید به خاطر مزایای آن، کاربرد زیادی در صنعت برق دارد.

راه اندازی الکتروموتور سه فاز با کلید زبانه ای

تمامی اتصالات را که کلید های غلطکی در هنگام راه اندازی موتورهای سه فاز صورت می دهند، کلید های زبانه ای نیز همان اتصالات را برای حالت های مختلف ساده – چپ گرد راست گرد – ستاره مثلث و ستاره مثلث همراه با چپ گرد راست گرد انجام می دهند. فقط نحوه نمایش و شمای فنی کلید های زبانه ای نسبت به کلید های غلطکی متفاوت می باشند. در شکل زیر طرز اتصال شمای حقیقی و فنی کلید های زبانه ای رسم شده است. این کلید برای راه اندازی موتورهای سه فاز آسنکرون روتور قفسی مناسب تر می باشد طرز کار کلید های فوق به صورت حرکت زبانه ها و اتصال داخلی ترمینال ها می باشد.

نحوه اتصالات کلید های فوق مانند کلید های غلطکی می باشد فقط نحوه و کارکرد آن ها متفاوت است و تمام اتصالاتی را که کلید های غلطکی در موقع راه اندازی موتور های سه فازه صورت می دهند کلید های زبانه ای نیز همان اتصالات را برای حالت های مختلف – ساده –چپگرد و راست گرد – ستاره مثلث و ستاره مثلث چپ گرد راست گرد انجام می دهند فقط نحوه نمایش و شمای فنی کلید های زبانه ای نسبت به کلید های غلطکی متفاوت می باشد.

کلید زبانه‌ای ساده ( 1 - 0 )

مدار راه اندازی الکتروموتور سه‌فازه با کلید زبانه‌ای ساده

کلید زبانه‌ای ستاره - مثلث

مدار کلید زبانه‌ای  ستاره - مثلث 

مدار کلید زبانه‌ای  چپگرد - راستگرد 

مدار کلید زبانه‌ای دوسرعته با سیم پیچ جداگانه

مدار کلید زبانه‌ای  دوسرعته  /  چپگرد - راستگرد

مدار کلید زبانه‌ای  چپگرد - راستگرد  /  ستاره - مثلث 

توجه : با کلیدهای زبانه‌ای ، مدار اتوماتیک نمیتوان طراحی کرد و باید از مدارهای فرمان و قدرت کنتاکتوری برای طراحی مدارهای اتومات کمک گرفت ، چون کنتاکتور که یک کلید مغناطیسی است بر خلاف کلیدهای زبانه‌ای ، قابلیت طراحی مدار اتوماتیک را دارد ، در قسمت‌های قبل به طور کامل با کنتاکتور و مدارات کنتاکتوری آشنا شده‌اید .

مدار فرمان و قدرت چراغ راهنمایی و رانندگی

مدار فرمان چراغ راهنمایی و رانندگی

مدار قدرت چراغ راهنمایی و رانندگی

توجـــه :  توسط PLC - STEP7  و نرم افزار SIMATIC  MANAGER  و  زبان‌های برنامه نویسی این نرم افزار ، خیلی ساده تر و با دقت بالاتر می توان مدار چراغ راهنمایی و رانندگی را اجرا کرد و همانطور که درقبل گفته شد مدارهای فرمان و قدرت کنتاکتوری به دلیل استهلاک قسمت های مکانیکی قطعات ، سر و صدای زیاد قطع و وصل کنتاکتورها ، دقت پایین تر مدارهای اتومات و ... جای خود را به مدارهای اتوماسیون صنعتی از قبیل ! PLC - LOGO   و  PLC - STEP7   و   PLCهای SIEMENS  ورژن‌های دیگر  و همچنین دیگر برندهای  PLC  خواهد داد و تابلوهای قدیمی فرمان و قدرت کنتاکتوری جای خود را به پنل‌های کنترل اتومات خواهد داد ، بنابراین بهتر است دانش خود را در این زمینه نیز افزایش دهیم .

فیلم‌های آموزشی کوتاه - برق صنعتی

بیمتال ( رله حرارتی ) و رله کنترل بار الکترونیکی

فیلم آموزشــی برق صنعتی - تکنولوژی برق صنعتـــــی